Sveštena episkopija Gornjokarlovačka Srpska pravoslavna crkva
Iz prebogate duhovne riznice Svetog Nektarija Eginskog imali bismo mnogo dragocenog biserja da iznesemo pred pobožne čitaoce. Njegovo pravoslavno bogoslovlje, njegovo duhovno iskustvo, dušekorisne pouke i podvižnička uputstva, sve je to bogato prisutno u njegovim divnim delima, koja je napisao sledujući u svemu Svetim Ocima Pravoslavne Crkve. Ali ima u njegovim delima i nečega novog, što će današnjem pravoslavnom čitaocu biti i korisno i potrebno da zna, pa ćemo zato samo to ovde i navesti. To je mišljenje i ocena Svetog Nektarija, kao savremenog oca Crkve i kao crkvenog istoričara (jer je on bio i učeni bogoslov), o tome: koji su bili uzroci rascepa Crkve, to jest ustvari uzroci otcepljenja Zapadne Latinske Crkve od Pravoslavne Istočne Crkve. O tome opširno piše Svetitelj u svojoj knjizi „Istorijska studija o uzrocima rascepa“ (koja je štampana u Atini u dva toma, 1911-12. godine).
Glavni razlog rascepa, to jest otpadanja Zapadnog Hrišćanstva od Istočnog, Sveti Nektarije vidi u gordoj i vlastoljubivoj težnji rimskog pape za vlašću i gospodarenjem nad Crkvom Božjom. Takvu vlast, kakvu i papa traži za sebe nad celom Crkvom, nije niko imao od Apostola, pa ni sam Sveti Apostol Petar, na koga se pape uzalud pozivaju. „Jer kad bi svojstva n vlast Apostola Petra, piše Sv. Nektarije, bila takva kakva traži Rimska crkva, onda bi duh Evanđelja bio neshvatljiv i vrlo problematičan, jer bi u tom slučaju nastala zbrka pojmova i sukob principa (načela): bio bi neshvatljiv, s jedne strane, princip jednakosti i ravnopravnosti (svih Apostola), i to jednakosti do smirivanja jednih pred drugima (sr. Marko 10, 42-45), a s druge strane, princip nejednakosti, i to nejednakosti do nadmenosti i vladavine jednih nad drugim“. Međutim, dodaje dalje Svetitelj, Jedinstvo Crkve nije bilo zasnovano i utemeljeno na jednom licu jednoga od Apostola, nego je bilo i jeste u jednome Licu Spasitelja našeg Isusa Hrista, Koji i jeste Glava Crkve, i u jednome Duhu Svetom, u jednoj veri i nadi i ljubavi i službi Bogu“ (knjiga I, str. 68-69).
– „Jedinstvo Crkve sastoji se u jedinstvu njenih udova (članova) sa Gospodom. Svi koji su kroz Apostole poverovali u Hrista sjedinili su se sa Gospodom Isusom i osvećeni su istinom Boga Oca“ (Jn. 17, 17-22). Zato Sv. Apostol Pavle u svojim Poslanicama „često piše o jedinstvu Crkve, o svezi tog njenog jedinstva, o glavi Crkve, o jerarhiji Crkve, ali on nigde ne spominje Apostola Petra kao veznu sponu tog jedinstva Crkve“ (knjiga I, 70.73).
– „Sjedinjujuća veza svih verujućih u Crkvi i svih pomesnih Crkava međusobno, piše dalje Sveti Nektarije, bila je ona sveštena i tajanstvena povezanost i sjedinjenje svih verujućih u Hristu, kroz njihovu zajedničku veru, nadu i ljubav prema Ženiku Crkve Hristu, i kroz zajedničku jerarhiju i zajedničko bogosluženje“ (tamo). Ovo pak jedinstvo se ispoljavalo i ispoljava u zajedničkom služenju Svete Liturgije i pričešćivanju, i u ostalim zajedničkim Svetim Tajnama i svetim bogosluženjima, zasnovanim na ispovedanju jedne i iste Pravo slavne vere, i takođe u zajedničkim svetim Saborima Crkve. Zato Crkva i nije nikada priznavala neku drugu vlast iznad svojih svetih Pomesnih i Vaseljenskih Sabora (knjiga I, str. 48-51 i 84-85).
Ha kraju, evo šta još kaže Sveti Nektarije Eginski za teoriju Rimske crkve o papi i papskoj vrhovnoj vlasti i nepogrešivosti:
„Po toj (rimokatoličkoj) teoriji Gospod naš Isus Hristos, uznevši se na nebo, ostavio je Svoju Crkvu Apostolu Petru, a Petar je ostavio njegovim naslednicima – papama. Od tada Hristos sa prestola Svoje slave samo nadgleda Svoju svetu Crkvu, a njome uvek dobro upravljaju i nepogrešivo je vode ka cilju njene nepogrešive starešine (tj. pape), zato se Hristos svojim ličnim učešćem nikako i ne meša u upravljanje Crkvom, jer bi to bilo suprotno Njegovoj božanskoj mudrosti. Ali, ova i ovakva teorija rimska izgleda mi da se nimalo ne razlikuje od one filosofske teorije koja prihvata stvaranje sveta, ali ne priznaje Božje promišljanje o svetu, jer bi po toj teoriji Promisao umanjivao veličinu Božje mudrosti, jer bi to promišljanje svedočilo da zakoni prirode (koje je Bog dao pri stvaranju) nisu savršeni! Iz ove i ovakve papske deističke teorije izvodi se onda i božanska ličnost Rimskih papa, i njihova nepogrešivost, i učenje da je jedinstvo Crkve u ličnosti pape, a ne u Ličnosti Hristovoj, kako to uči Istočna Pravoslavna Crkva. Iz te i takve teorije se Rimska crkva smatra kao jedina Crkva Hristova, i zbog toga se osuđuju sve Pravoslavne Crkve što neće da priznaju papin primat i njegovu nepogrešivost, i crkvu staroga Rima kao jedinu crkvu prvorođenih“! (knjiga II, str. 8). Iz ove i ovakve rimske teorije nastala su onda i sva ona strašna nasilja, nasilna unijaćenja nedužnih pravoslavnih hrišćana kroz vekove od strane Rimske crkve.
Za Pravoslavnu pak Crkvu, veli Sv. Nektarije, „centar jedinstva i Kamen temeljac Crkve i Glava Crkve jeste Raspeti za nas Gospod Isus Hristos. On je jedina Glava Crkve, svaku drugu treba popljuvati i odbaciti“, kako je rekao još Sveti Grigorije Bogoslov. Zbog toga dodaje na kraju Sveti Nektarije: „Neka Bog bude sudija između nas i njih“ (knjiga II, 224).
Iz žitija svetog Nektarija Eginskog
Izvor: Eparhija valjevska
