            
|
|
Parohija karlovačka
U
Karlovcu se prvi puta spominje pravoslavna kapela
1744. godine. Kao podru�nica parohije u Tu�iloviću. Prije patenta o
vjerskoj toleranciji u Karlovcu je bilo nastanjeno vrlo malo srpskih
porodica, ali nakon progla�enja Karlovca slobodnim kraljevskim gradom,
nagli ekonomski razvoj grada otvorio je imućnim Srbima vrata. Bogati
trgovci pravoslavne vjere odluči�e 1778. godine kupiti zemlji�te i
sagraditi novu kapelu, uz obavezu da izdr�avaju jednog sve�tenika. Stoga
četri trgovca koji se obaveza�e snositi materijalne tro�kove uputi�e molbu
Magistratu.
 Nekoliko
godina kasnije kupljeno je zemlji�te (1781.) od karlovačkog građanina
Ferdinanda Bulića (Pulisch) za 3000 forinti i 12 cekina. Za
gradnju crkve je bila upućena molba Komori 12. oktobra 1784. godine. U toj
molbi Srbi tra�e dozvolu gradnje, ali ne prema rije�enju Komore koja je
zahtjevala da crkva bude bez zvonika i bilo kakvog ukrasa, nego da sagrade
crkvu prema prilo�enom planu da bude ukras gradu
Karlovcu. Konačno 3. januara 1785. godine nastojanjem Episkopa Jovana
(Jovanovića), Ugarsko namjesničko vijeće izda dozvolu za gradnju crkve.
Iste godine blagoslovom Episkopa Jovana (Jovanovića), započinje gradnja
crkve, pa je temeljni kamen osvećen 28. aprila 1785. godine. Crkvu je
gradio karlovački graditelj Josip �tiler. Crkvu Sv.
Nikole, �tiler je izgradio prema svojim nacrtima, dr�eći se uputstava da
zbog liturgijske funkcije ona mora biti izvedena po uzoru na plan i
vanjski izgled pravoslavne crkve u Segedinu. Za nepune dvije godine 1787.
godine hram je bio dovr�en. Crkvu je osvetio Episkop Petar (Jovanović
Vidak), 9. marta 1803. godine. Crkva je posvećena Sv. Ocu Nikolaju, jer je
i kapela bila posvećena Sv. Ocu Nikolaju.
Ikone je izradio slikar Arsa Todorović 1815. godine. Za gradnju je
potro�eno 30.000 forinti a novac su prikupili srpski trgovci iz Karlovca i
Trsta i svi članovi Crkvene op�tine u Karlovcu. Po svojoj graditeljskoj
vrijednosti (kasnobarokni stil) i unutra�njoj opremljenosti, crkva Sv.
Nikole je jedna od najljep�ih crkava, kao takva bila je uzorom u podizanju
drugih pravoslavnih hramova za �to je najbolji primjer crkva Sv. Nikole u
Rijeci.
Tokom II
svjetskog rata, u vrijeme vladavine NDH, Srpska pravoslavna crkva Sv.
Nikole bila je devastirana. Iz hrama su odne�eni svi bogoslu�beni
predmeti, ali hram nije sru�en. Iako opusto�en i oskrnavljen, ostao je
čitav. Hram je bio pretvoren u magacin opljačkane srpske robe. Nakon rata,
hram je ponovo, onoliko koliko je to bilo moguće obnovljen i oslobođen za
bogoslu�enje.
 Na�alost,
tokom posljednjeg rata, 28. na 29. decembar 1991. godine, hram je miniran
i te�ko o�tećen. Ponovo opljačkan, devastiran ali ovaj put, nakon 200
godina, i miniran. Crkvu je ponovo zadesila nesreća 19. juna 1993.
godine; uslijed oslabljenja veza sa preostalim dijelom građevine i velike
mase prednjeg dijela, pročelje se zajedno sa zvonikom ru�i ispred crkve,
�to je izazvalo ru�enje bočnih zidova i svoda prvog polja te krova crkve.
U međuvremenu je krov potpuno propao. Tako da su danas od prelijepog hrama
ostali samo bočni zidovi sa jednim ostatkom svodne konstrukcije.
ZGRADA EPARHIJE I CRKVENE
OP�TINE KARLOVAČKE
 Crkvena op�tina karlovačka podigla je svojim
sredstvima zgradu 1882.
god. na mjestu prija�nje crkvenoop�tinske zgrade
koja je stradala u po�aru.
Zgrada je sagrađena u danja�njoj Radićevoj ulici
u stilu kasnog historicizma.
Uz nju je dograđeno krilo prema Ma�uranićevoj
ulici 1905.
godine.
Za izgradnju nove zgrade bio je najzaslu�niji njen
dobrotvor, trgovac Danilo Banjanin. Nakon Drugog svjetskog rata dio zgrade
bio je nacionaliziran. Iako se Crkva zdu�no borila da zadr�i zgradu, jer
je pored crkvenoop�tinskih potreba, zgradu koristila i eparhija gornjokarlovačka u dio
zgrade bili su useljeni novi stanari. Krajem osamdesetih dio zgrade vraćen
je crkvi i u prizemlju zgrade preuređen je dio za potrebe muzeja Eparhije
gornjokarlovačke. U depou epahije uoči samog rata pohranjni su sakralni
predmeti eparhije, opljačkani tokom Drugog svjetskog rata. Na�alost 1991.
godine sve�tenstvo zajedno sa
episkopom Nikanorom ( Bogunovićem ) napu�ta zgradu eparhije. Tokom rata
terorističkim aktom 25.
decembra 1993. godine u 4.00 sata kompletan dio zgrade u Ma�uranićevoj ulici
je miniran i sru�en. Prizemlje i prvi sprat u Radićevoj ulici su takođe
minirani, ali je dio zgrade ostao neuru�en. Krajem 2002. godine pokrenuta
je inicijativa za rekonstrukcijom zgrade. Trenutno je u izradi projektna
dokumentacija za rekostrukciju zgrade, a do početka njene obnove saniran je dio zgrade u Ma�uranićevoj ulici ( uklonjene ru�evine zidova
koje su pravile opasnost od uru�avanja i pada na ulicu ), kao i privremena
sanacija krovi�ta zagrde.
Koliko je dragocijenosti kao i ahivske građe
opljačkano i uni�teno u peiodu između 1991 -1993.
godine znaće se nakon
popisa sačuvanih stvari i popisa arhivske građe.
NACRTI
SABORNOG HRAMA Sv. OCA NIKOLAJA
|
|
 |
