            
|
|
Parohija karlovačka
U
Karlovcu se prvi puta spominje pravoslavna kapela
1744. godine. Kao podružnica parohije u Tušiloviću. Prije patenta o
vjerskoj toleranciji u Karlovcu je bilo nastanjeno vrlo malo srpskih
porodica, ali nakon proglašenja Karlovca slobodnim kraljevskim gradom,
nagli ekonomski razvoj grada otvorio je imućnim Srbima vrata. Bogati
trgovci pravoslavne vjere odlučiše 1778. godine kupiti zemljište i
sagraditi novu kapelu, uz obavezu da izdržavaju jednog sveštenika. Stoga
četri trgovca koji se obavezaše snositi materijalne troškove uputiše molbu
Magistratu.
 Nekoliko
godina kasnije kupljeno je zemljište (1781.) od karlovačkog građanina
Ferdinanda Bulića (Pulisch) za 3000 forinti i 12 cekina. Za
gradnju crkve je bila upućena molba Komori 12. oktobra 1784. godine. U toj
molbi Srbi traže dozvolu gradnje, ali ne prema riješenju Komore koja je
zahtjevala da crkva bude bez zvonika i bilo kakvog ukrasa, nego da sagrade
crkvu prema priloženom planu da bude ukras gradu
Karlovcu. Konačno 3. januara 1785. godine nastojanjem Episkopa Jovana
(Jovanovića), Ugarsko namjesničko vijeće izda dozvolu za gradnju crkve.
Iste godine blagoslovom Episkopa Jovana (Jovanovića), započinje gradnja
crkve, pa je temeljni kamen osvećen 28. aprila 1785. godine. Crkvu je
gradio karlovački graditelj Josip Štiler. Crkvu Sv.
Nikole, Štiler je izgradio prema svojim nacrtima, držeći se uputstava da
zbog liturgijske funkcije ona mora biti izvedena po uzoru na plan i
vanjski izgled pravoslavne crkve u Segedinu. Za nepune dvije godine 1787.
godine hram je bio dovršen. Crkvu je osvetio Episkop Petar (Jovanović
Vidak), 9. marta 1803. godine. Crkva je posvećena Sv. Ocu Nikolaju, jer je
i kapela bila posvećena Sv. Ocu Nikolaju.
Ikone je izradio slikar Arsa Todorović 1815. godine. Za gradnju je
potrošeno 30.000 forinti a novac su prikupili srpski trgovci iz Karlovca i
Trsta i svi članovi Crkvene opštine u Karlovcu. Po svojoj graditeljskoj
vrijednosti (kasnobarokni stil) i unutrašnjoj opremljenosti, crkva Sv.
Nikole je jedna od najljepših crkava, kao takva bila je uzorom u podizanju
drugih pravoslavnih hramova za što je najbolji primjer crkva Sv. Nikole u
Rijeci.
Tokom II
svjetskog rata, u vrijeme vladavine NDH, Srpska pravoslavna crkva Sv.
Nikole bila je devastirana. Iz hrama su odnešeni svi bogoslužbeni
predmeti, ali hram nije srušen. Iako opustošen i oskrnavljen, ostao je
čitav. Hram je bio pretvoren u magacin opljačkane srpske robe. Nakon rata,
hram je ponovo, onoliko koliko je to bilo moguće obnovljen i oslobođen za
bogosluženje.
 Nažalost,
tokom posljednjeg rata, 28. na 29. decembar 1991. godine, hram je miniran
i teško oštećen. Ponovo opljačkan, devastiran ali ovaj put, nakon 200
godina, i miniran. Crkvu je ponovo zadesila nesreća 19. juna 1993.
godine; uslijed oslabljenja veza sa preostalim dijelom građevine i velike
mase prednjeg dijela, pročelje se zajedno sa zvonikom ruši ispred crkve,
što je izazvalo rušenje bočnih zidova i svoda prvog polja te krova crkve.
U međuvremenu je krov potpuno propao. Tako da su danas od prelijepog hrama
ostali samo bočni zidovi sa jednim ostatkom svodne konstrukcije.
ZGRADA EPARHIJE I CRKVENE
OPŠTINE KARLOVAČKE
 Crkvena opština karlovačka podigla je svojim
sredstvima zgradu 1882.
god. na mjestu prijašnje crkvenoopštinske zgrade
koja je stradala u požaru.
Zgrada je sagrađena u danjašnjoj Radićevoj ulici
u stilu kasnog historicizma.
Uz nju je dograđeno krilo prema Mažuranićevoj
ulici 1905.
godine.
Za izgradnju nove zgrade bio je najzaslužniji njen
dobrotvor, trgovac Danilo Banjanin. Nakon Drugog svjetskog rata dio zgrade
bio je nacionaliziran. Iako se Crkva zdušno borila da zadrži zgradu, jer
je pored crkvenoopštinskih potreba, zgradu koristila i eparhija gornjokarlovačka u dio
zgrade bili su useljeni novi stanari. Krajem osamdesetih dio zgrade vraćen
je crkvi i u prizemlju zgrade preuređen je dio za potrebe muzeja Eparhije
gornjokarlovačke. U depou epahije uoči samog rata pohranjni su sakralni
predmeti eparhije, opljačkani tokom Drugog svjetskog rata. Nažalost 1991.
godine sveštenstvo zajedno sa
episkopom Nikanorom ( Bogunovićem ) napušta zgradu eparhije. Tokom rata
terorističkim aktom 25.
decembra 1993. godine u 4.00 sata kompletan dio zgrade u Mažuranićevoj ulici
je miniran i srušen. Prizemlje i prvi sprat u Radićevoj ulici su takođe
minirani, ali je dio zgrade ostao neurušen. Krajem 2002. godine pokrenuta
je inicijativa za rekonstrukcijom zgrade. Trenutno je u izradi projektna
dokumentacija za rekostrukciju zgrade, a do početka njene obnove saniran je dio zgrade u Mažuranićevoj ulici ( uklonjene ruševine zidova
koje su pravile opasnost od urušavanja i pada na ulicu ), kao i privremena
sanacija krovišta zagrde.
Koliko je dragocijenosti kao i ahivske građe
opljačkano i uništeno u peiodu između 1991 -1993.
godine znaće se nakon
popisa sačuvanih stvari i popisa arhivske građe.
NACRTI
SABORNOG HRAMA Sv. OCA NIKOLAJA
|
|
 |
