Sveštena episkopija Gornjokarlovačka Srpska pravoslavna crkva
Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve sa redovnog zasedanja održanog u Hramu Svetog Save u Beogradu od 14. do 20. maja 2023. godine
Ovogodišnje redovno zasedanje Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve započelo je svetom sabornom arhijerejskom Liturgijom i prizivom Svetog Duha u Spomen-hramu Svetog Save na Vračaru u nedelju, 14. maja 2023. godine, uz načalstvovanje Njegove Svetosti Patrijarha srpskog G. Porfirija i sasluživanje sve prisutne gospode arhijereja Srpske Crkve iz otadžbine i rasejanja. Saboru su prisustvovali i arhijereji Pravoslavne Ohridske Arhiepiskopije, kao i svi vikarni arhijereji.
Sutradan, 15. maja, u svetolazarevskoj kripti Hrama Svetog Save na Vračaru, Sveti Arhijerejski Sabor je, pod presedništvom Njegove Svetosti i uz učešće sve Visokopreosvećene i Preosvećene gospode eparhijskih arhijereja Srpske Pravoslavne Crkve započeo sa svojim radnim delom zasedanja. Na početku prve radne sednice, po ustaljenoj praksi, prisutnim episkopima obratio se pozdravnim slovom Njegova Svetost Patrijarh srpski G. Porfirije ukazujući na suštinu služenja Crkve kroz delatnu propoved Jevanđelja savremenom svetu i njenu misiju svedočenja Božje ljubavi i Božjeg prisustva u vremenu velikih duhovnih izazova i iskušenja.
Na ovogodišnjem zasedanju Svetog Arhijerejskog Sabora posebna pažnja je posvećena temi konačnog rešavanja kanonskog statusa arhijerejâ Pravoslavne Ohridske Arhiepiskopije u svetlu prošlogodišnje odluke Svetog Arhijerejskog Sabora o vraćanju u kanonski status i uspostavljanju liturgijskog jedinstva – i posledičnoj odluci o dodeli Tomosa o autokefaliji – Makedonskoj Pravoslavnoj Crkvi – Ohridskoj Arhiepiskopiji. U tom cilju Sabor je doneo odluku o dodeljivanju kanonskog otpusta jerarhiji ove autonomne Crkve od strane Srpske Pravoslavne Crkve i njenom integrisanju u Sinod Makedonske Pravoslavne Crkve u skladu sa sveštenim kanonima i Ustavima naše dve pomesne Crkve, kao i ranije postignutim dogovorom Sinodâ sve tri crkvene strukture.
U saborskim sednicama saslušani su i analizirani izveštaji o radu Svetog Arhijerejskog Sinoda i eparhijskih arhijereja, kao i izveštaji o radu Patrijaršijske biblioteke, Muzeja i Arhiva Srpske Pravoslavne Crkve, kao i dobrotvorne fondacije „Čovekoljublje“ i drugih fondacija, ustanova i službi Srpske Pravoslavne Crkve u proteklom periodu.
Sabor je sa dužnom pažnjom i brigom razmatrao mogućnosti unapređenja duhovnog života i organizacije naše Crkve u inostranstvu. U tom duhu, posebna pažnja je posvećena izveštajima o arhipastirskom radu arhijerejâ u dijaspori, kao i prilikama u eparhijama Srpske Pravoslavne Crkve u Sjedinjenim Američkim Državama i završetku procesa inkorporiranja tamošnjih eparhijskih i manastirskih korporacija.
Sa posebnom pažnjom Sabor je analizirao trenutno stanje i probleme crkvene prosvete, razmotrivši položaj veronauke i uvođenje državne mature u obrazovni sistem Srbije, kojom prilikom su saslušani i izveštaji o radu svih obrazovnih ustanova Srpske Crkve. Komisiji Svetog Arhijerejskog Sabora za unapređenje crkvene prosvete povereno je sprovođenje u delo zaključaka ove diskusije. Tokom ovog zasedanja pažljivo je saslušan i izveštaj o aktivnostima na unapređivanju nastavnog procesa i sticanju akademske akreditacije Bogoslovskog fakulteta „Sveti Sava“ u Libertivilu, SAD.
Ovogodišnje zasedanje Svetog Arhijerejskog Sabora proteklo je u atmosferi opšte tuge i zatečenosti našeg društva ubistvima dece i mladih ljudi u Beogradu i Mladenovcu. Tim povodom Sabor upućuje izraze saučešća roditeljima postradale dece i njihovim srodnicima i prijateljima. Užasnuti erupcijom zla u prostoru za koji smo smatrali da je najsigurniji, a sa druge strane, nadahnuti primerima mučeničkog herojstva naše dece i njihovog čuvara, kao i hrišćanskim dostojanstvom njihovih roditelja i nastavnika, molimo se Bogu mira i čistote da upokoji duše postradalih, ali i da u našem društvu prestane promocija razvrata i nasilja koja duše naše dece pretvara u pogodno tle za razvoj svakog zla.
Tokom svog zasedanja Sveti Arhijerejski Sabor je detaljno saslušao izveštaj o stanju Crkve na Kosovu i Metohiji, i tim povodom izdao posebno saopštenje. I ovom prilikom Sveti Arhijerejski Sabor Srpske Pravoslavne Crkve naglašava da je Kosovo i Metohija zavetna srpska zemlja i neotuđivi sastavni deo Srbije i da samoproglašena nezavisnost te pokrajne nema uporište ni u pravu, ni u moralu, ni u istoriji (a o pravdi Božjoj i ljudskoj da i ne govorimo). Da nije tako, ne bi iz poznatih centara moći bio vršen pritisak bez presedana na Srbiju da prizna ilegalnu nasilnu secesiju tog integralnog dela svoje teritorije i da ga se tako sama zauvek dobrovoljno odrekne. Stoga Sabor upućuje apel nadležnim međunarodnim instancama za zaštitu svetinja, naroda i imovine pravoslavnih Srba na njihovim vekovnim ognjištima, kao i poziv kosovskim Albancima za saživot u miru i međusobno poštovanje, sledujući pritom jevanđelskom pozvanju Crkve da traži mir i da ga svedoči svima, bez obzira na veru i naciju.
Na saborskim sednicama su razmatrane i posledice nekanonskog delovanja Rumunske Pravoslavne Crkve na kanonskim teritorijama eparhijâ timočke i braničevske, ali i stanje naše Crkve u okruženju i svetu. Deo svoje pažnje Sabor je poklonio i pitanju poljuljanih međureligijskih odnosa unutar bosanskohercegovačkog društva, sve učestalijim izjavama verske i nacionalne mržnje iznošenim kako od verskih predstavnika tako i od pojedinaca predstavnika javnog i političkog života, a u tom kontekstu i o radu Međureligijskog vijeća u Bosni i Hercegovini.
Sabor je, takođe, posvetio pažnju i duhovnim i geopolitičkim posledicama ratnog sukoba u Ukrajini. Posebno je razmatrana tema stradanja Ukrajinske Pravoslavne Crkve od strane aktuelnih vlasti u Kijevu, oduzimanje njene imovine, hramova i manastira, raseljavanje monaha, progon pojedinih arhijereja i lišavanje njenih pripadnika osnovnih ljudskih prava i sloboda garantovanih međunarodnim konvencijama. Ovim povodom Sabor ponovo podiže svoj glas u zaštitu obespravljene i progonjene jednoverne braće apelujući na relevantne međunarodne institucije da spreče ovu nepravdu.
Tokom Sabora održana je i sednica Centralnog tela za dovršenje Spomen-hrama Svetog Save na Vračaru, kojom prilikom je primljen izveštaj ovog tela o svim dosadašnjim radovima izvršenim prilozima pobožnog naroda i uz pomoć države, kao i o preostalim radovima neophodnim da se izvedu u najskorijoj budućnosti u sklopu pripremâ za svečano veliko osvećenje Hrama.
Sabor je učinio dve posete tokom svog zasedanja: Predsedniku Republike Srbije g. Aleksandru Vučiću i Njegovom Kraljevskom Visočanstvu Prestolonasledniku Aleksandru Karađorđeviću, na poziv ovih uvaženih ličnosti. Sa dužnom pažnjom saborski oci su saslušali izlaganja svojih domaćina o nekoliko pitanja važnih za naš narod, a posebno o tekućim i predstojećim pritiscima koji se tiču dijaloga o Kosovu i Metohiji. U razgovoru sa predsednikom naglašeno da je jedinstvo naroda, pogotovu u vremenima velikih iskušenja, stub očuvanja države i nacionalnih interesa i da Crkva ima izuzetnu ulogu u očuvanju tog jedinstva.
Takođe, na poziv v.d. direktora Uprave za saradnju s dijasporom i Srbima u regionu, g. Arnoa Gujona, upriličen je susret, kojem je prisustvovao i direktor Uprave sa saradnju sa Crkvama i verskim zajednicama g. Vladimir Roganović, na koji su se odazvali gospoda arhijereji eparhijâ iz dijaspore radi razgovora o mogućnostima prisnije saradnje sa državnim organima, obrazovniim i kulturnim ustanovama u Srbiji, a na opšte dobro našeg naroda koji živi širom rasejanja.
Sveti Arhijerejski Sabor se tokom svog zasedanja osvrnuo i na pojavu da se Pravoslavna Crkva posmatra kao potcenjivački raspoložena prema ženi. Odbacujući ovu optužbu kao neosnovanu i besmislenu Sabor podseća na ravnopravnost i jednako, od Boga dato, dostojanstvo žene kao bogolikog bića sa muškarcem kao bogolikim bićem. Sveti Arhijerejski Sabor poziva poznate krugove da ženama ne nameću kompleks niže vrednosti. Žena, bilo kao majka, bilo kao bezbračna žena u svetu, bilo kao monahinja, vrši službu od neprocenjivog crkvenog, duhovnog, društvenog i civilizacijskog značaja. Upravo ove godine proslavljamo 120 godina postojanja Kolâ srpskih sestara, organizacije koja u najlepšem svetlu svedoči o takvom služenja žene hrišćanke. Revnost i požrtvovanost članicâ Kolâ srpskih sestara široko je poznata i od našeg naroda, naročito u rasejanju, prepoznata kao autentično svedočenje pravoslavnih hrišćanskih vrednosti jednog društva u kojem je Bog na prvom mestu. Ovom prilikom Sabor upućuje Kolu srpskih sestara, svim njegovim podružnicama, ograncima i odborima širom sveta, kao i svim ženama, čestitke povodom ovog značajnog jubileja.
Za administratora upražnjene Eparhije zagrebačko-ljubljanske umesto dosadašnjeg administratora, Njegove Svetosti Patrijarha srpskog G. Porfirija, izabran je Njegovo Preosveštenstvo Episkop buenosaireski i južno-centralnoamerički G. Kirilo, dok je dosadašnji vikarni episkop Njegove Svetosti, Episkop marčanski G. Sava, izabran za vikarnog episkopa Njegovog Presveštenstva Episkopa banjalučkog G. Jefrema, sa dosadašnjom titulom.
U Svetom Sinodu mandat je prestao Njegovom Preosveštenstvu Episkopu sremskom G. Vasiliju i Njegovom Preosveštenstvu Episkopu zvorničko-tuzlanskom G. Fotiju, čime će oni postati u narednom jednogodišnjem periodu članovi zamenici ovog tela. Kao članovi Sinoda u preostalom jednogodišnjem mandatu ostaju Njegovo Visokopreosveštenstvo Mitropolit crnogorsko-primorski G. Joanikije i Njegovo Preosveštenstvo Episkop bački G. Irinej, a za nove članove u predstojećem dvogodišnjem mandatu ovom prilikom izabrani su Njegovo Preosveštenstvo Episkop braničevski G. Ignjatije i Njegovo Preosveštenstvo Episkop gornjokarlovački G. Gerasim.
